به نام خدا
امروزه با پیشرفت علوم زیستی و روانشناسی کاملا مشخص شده که موجودی به نام انسان مجموعه ای است از ویژگی های جسمانی و مشخصه های روانی که مطلقا از یکدیگر قابل تفکیک نیستند. تغییرات بدن انسان مساوی است با تغییرات روح و دگرگونی روح با دگرگونی بدن برابر است. بدن انسان همیشه به صورت یک کل واحد عمل می کند نه به صورت یکسری بخش های جد از هم. ذهن و بدن از هم جدا نیستند و تقریبا هیچ پدیده ای وجود ندارد که تاثیرات آن تنها جسمی یا روانی باشد. نه ذهن از عناصر و استعدادهای مستقل تشکیل شده است و نه جسم از بخش های متفاوت به وجود آمده است تغییر در هر بخش آن می تواند برکل بدن اثر بگذارد. اثر فعالیت های ورزشی در رشد عاطفی و روانی کودکان و نوجوانان را از چند بعد می توان مورد مطالعه قرار داد: 1- اثر ورزش بر روی شخصیت: یکی از متمایزترین جنبه های حیات معنوی هر فرد شخصیت اوست بدین ترتیب می توان گفت منظور از شخصیت مجموعه یا کل خصوصیات و صفات فرد است. درباره اثر ورزش برروی شخصیت انسان یکی از گسترده ترین عقاید این است که ورزش از راه های گوناگون در روحیه و شخصیت ورزشکاران اثر مثبت می گذارد. چنین تاثیرات مثبتی ممکن است موقت یا دائمی باشد و ممکن است در مورد افراد جوان تر - به این دلیل که فرایند رشد و تکامل روانی و عاطفی آنان در حال تکوین است - بیش از افراد مسن صحت داشته باشد. مهم ترین جنبه این تاثیرات رشد شخصیت است. علاوه بر رشد شخصیت، ورزش به شکل موثری در تحول جنبه اجتماعی شخصیت یا صلاحیت و شایستگی اجتماعی فرد اثر داشته است. ورزش عموما انباشته از فرصت های مناسب جهت برخورد با موانع و مشکلات و اتخاذ شیوه های مناسب برای رفع آن هاست و این وضعیت از نظر سلامت روانی کودک بسیار مهم است. در واقع انتخاب شیوه یا شیوه های ورزشی که منجر به تسلط و غلبه بر موانع شود از نظر سلامت روانی کودک بسیار مهم است، زیرا نه تنها باعث احساس رضایت در فرد شده، بلکه باعث می شود در برخورد با موانع و مشکلات روحیه ای مقاوم، جستجوگر، چاره اندیش، منعطف و تحمل پذیر داشته باشد. بنابراین غلبه کردن بر کشمکش ها و مشکلات در ورزش، ممکن است احساس شخصی فرد را از شایستگی و کنترل خود افزایش داده، انگیزه درونی او را برای بروز رفتار شایسته بیشتر کند و شخصیت او را به شکلی بسیار مثبت تحت تاثیر قرار دهد. 2- کسب اعتمادبه نفس در اثر رشد و تکامل بدنی: کسب موفقیت های ورزشی یا تلاش برای به دست آوردن موفقیت کوششی است که به طور مستمر در رقابت های ورزشی وجود دارد. کسب این گونه موفقیت ها و یا حتی توانایی ابراز تلاش و کوشش برای به دست آوردن موفقیت باعث می شود که فرد از استعدادهای نهفته خود مطلع شود. اطلاع فرد از استعدادهای خود، می تواند امید اورا به موفقیت های ورزشی و غیرورزشی(در زندگی واقعی) افزایش داده و اعتماد به نفس او را بالا ببرد. 3- کسب روحیه مقاوم در برابر مشکلات: ورزش همیشه با پیروزی و موفقیت در نتایج قرین نیست. شکست هر چند در رقابتی فاقد ارزش باشد تلخ و تحمل آن ناخوشایند است. اما به هرحال کودکان و نوجوانان ورزشکار به این واقعیت زندگی، در ورزش آشنا می شوند که همیشه نمی توان در هر شرایطی پیروز بود. شکست هم واقعیتی است که باید آن را شناخت و تحمل پذیرش آن را داشت. 4- داشتن روحیه ای با نشاط: پرداختن به بازی و ورزش اصولا باعث انبساط خاطر و شادابی می شود. به همین دلیل است که گروه زیادی از مردم عالم پس از کار و تلاش خسته کننده شغلی، ساعت فراغت خود را صرف این گونه فعالیت ها می کنند. حتی دیده شده افرادی که از موضوعی دچار تاثر و غم هستند، چنان چه با میل خود یا اصرار دیگران برای کاهش ناراحتی به ورزش بپردازند، واقعا برای دقایقی هم که شده تاثرات خود را از یاد می برند. توجیه علمی موضوع با انجام دادن تحقیقات اخیر در مورد ترشح اندروفین متعاقب پرداختن به ورزش به نظر می رسد. ترشح اندروفین هنگام ورزش باعث ایجاد نشاط و انبساط خاطر می گردد. به موجب همین بررسی ها ورزش می تواند افسردگی، تنش و خستگی روانی را کاهش دهد. 5- شکوفا شدن استعدادهای نهفته: یکی از اهداف تربیت عبارت است از رشد و شکوفایی استعدادهای کودک و دیگری روش و وسیله تحقق هدف که همان فعالیت است. بر این اساس به منظور تحقق هدف تربیت نه تنها باید شرایط و عواملی ایجاد کرد که کودک به بازی و ورزش بپردازد، بلکه باید شوق حرکت را نیز در او بیدار کرد. یکی از عوامل اصلی رشد و شکوفایی استعدادهای روانی و ذهنی کودک، حرکت است. روانشناسان معتقدند هر قدر میدان وسیعتری از نظر محیطی، تربیتی و ارتباطات روانی اجتماعی در اختیار کودک گذارده شود، به رشد بالنده استعدادهای نهفته وی کمک می کند. کودکان و نوجوانانی که فرصت می یابند در میادین ورزشی استعدادها، توانایی ها، لیاقت ها و مهارت های خود را به نمایش بگذارند و در رابطه با مشکلات آنی داخل میدان از خود ابتکار، خلاقیت و احتمالا بداعت نشان دهند، محیط و شرایط مناسب تری از نظر تربیتی پیش رو خواهند داشت، به ویژه این که این عوامل مناسب محیطی از طریق برخوردهای مثبت، تقدیرها و تشویق های والدین، اولیا و همسالان به دلیل ابراز خلاقیت ها و احراز موفقیت های فرد مورد حمایت بیشتری قرار گیرد. 6- تمایل به برون گرایی: یکی از متداول ترین طبقه بندی هایی که روانشناسان به کار می برند، دو تیپ درون گرا و برون گرا است. افراد درون گرا کسانی هستند که واکنش آن ها نسبت به موقعیت های مختلف، منفی است یا از این موقعیت ها فرار می کنند و ساکت و آرام هستند. از طرف دیگر افراد برون گرا نسبت به موقعیت ها واکنش مثبت نشان می دهند و در مقایسه با تیپ درون گرا بیشتر حرف می زنند و تماس های اجتماعی آن ها نیز زیادتر است. تحقیقات نشان داده است که افراد ورزشکار به دلیل شرکت فعال در فعالیت های اجتماعی مانند: تمرینات و مسابقات و هم چنین مقبولیت های اجتماعی که به دلیل موفقیت های ورزشی احراز می کنند، دارای شخصیتی برون گرایانه و فعال هستند. به طور مشخص تر پی برده شده که توانایی بالاتر در ارتباط با برون گرایی و توانایی کمتر با درون گرایی مرتبط بوده است. با توجه به رشد روز افزون فعالیت های بدنی و ورزشی در جامعه و گرایش کودکان و نوجوانان و جوانان به جنبش و فعالیت و ورزش، شایسته است که اقداماتی در جهت هدایت افراد جامعه بویژه دانش آموزان و دانشجویان به سوی ورزش صحیح و علمی انجام گیرد که دچار آسیب های احتمالی نشوند و از سوی دیگر بهبود کیفی و کمی در آمادگی جسمانی و حرکتی و مهارتی با استفاده از علوم ورزشی در آنان ایجاد گردد.
امروزه با پیشرفت علوم زیستی و روانشناسی کاملا مشخص شده که موجودی به نام انسان مجموعه ای است از ویژگی های جسمانی و مشخصه های روانی که مطلقا از یکدیگر قابل تفکیک نیستند. تغییرات بدن انسان مساوی است با تغییرات روح و دگرگونی روح با دگرگونی بدن برابر است. بدن انسان همیشه به صورت یک کل واحد عمل می کند نه به صورت یکسری بخش های جد از هم. ذهن و بدن از هم جدا نیستند و تقریبا هیچ پدیده ای وجود ندارد که تاثیرات آن تنها جسمی یا روانی باشد. نه ذهن از عناصر و استعدادهای مستقل تشکیل شده است و نه جسم از بخش های متفاوت به وجود آمده است تغییر در هر بخش آن می تواند برکل بدن اثر بگذارد. اثر فعالیت های ورزشی در رشد عاطفی و روانی کودکان و نوجوانان را از چند بعد می توان مورد مطالعه قرار داد: 1- اثر ورزش بر روی شخصیت: یکی از متمایزترین جنبه های حیات معنوی هر فرد شخصیت اوست بدین ترتیب می توان گفت منظور از شخصیت مجموعه یا کل خصوصیات و صفات فرد است. درباره اثر ورزش برروی شخصیت انسان یکی از گسترده ترین عقاید این است که ورزش از راه های گوناگون در روحیه و شخصیت ورزشکاران اثر مثبت می گذارد. چنین تاثیرات مثبتی ممکن است موقت یا دائمی باشد و ممکن است در مورد افراد جوان تر - به این دلیل که فرایند رشد و تکامل روانی و عاطفی آنان در حال تکوین است - بیش از افراد مسن صحت داشته باشد. مهم ترین جنبه این تاثیرات رشد شخصیت است. علاوه بر رشد شخصیت، ورزش به شکل موثری در تحول جنبه اجتماعی شخصیت یا صلاحیت و شایستگی اجتماعی فرد اثر داشته است. ورزش عموما انباشته از فرصت های مناسب جهت برخورد با موانع و مشکلات و اتخاذ شیوه های مناسب برای رفع آن هاست و این وضعیت از نظر سلامت روانی کودک بسیار مهم است. در واقع انتخاب شیوه یا شیوه های ورزشی که منجر به تسلط و غلبه بر موانع شود از نظر سلامت روانی کودک بسیار مهم است، زیرا نه تنها باعث احساس رضایت در فرد شده، بلکه باعث می شود در برخورد با موانع و مشکلات روحیه ای مقاوم، جستجوگر، چاره اندیش، منعطف و تحمل پذیر داشته باشد. بنابراین غلبه کردن بر کشمکش ها و مشکلات در ورزش، ممکن است احساس شخصی فرد را از شایستگی و کنترل خود افزایش داده، انگیزه درونی او را برای بروز رفتار شایسته بیشتر کند و شخصیت او را به شکلی بسیار مثبت تحت تاثیر قرار دهد. 2- کسب اعتمادبه نفس در اثر رشد و تکامل بدنی: کسب موفقیت های ورزشی یا تلاش برای به دست آوردن موفقیت کوششی است که به طور مستمر در رقابت های ورزشی وجود دارد. کسب این گونه موفقیت ها و یا حتی توانایی ابراز تلاش و کوشش برای به دست آوردن موفقیت باعث می شود که فرد از استعدادهای نهفته خود مطلع شود. اطلاع فرد از استعدادهای خود، می تواند امید اورا به موفقیت های ورزشی و غیرورزشی(در زندگی واقعی) افزایش داده و اعتماد به نفس او را بالا ببرد. 3- کسب روحیه مقاوم در برابر مشکلات: ورزش همیشه با پیروزی و موفقیت در نتایج قرین نیست. شکست هر چند در رقابتی فاقد ارزش باشد تلخ و تحمل آن ناخوشایند است. اما به هرحال کودکان و نوجوانان ورزشکار به این واقعیت زندگی، در ورزش آشنا می شوند که همیشه نمی توان در هر شرایطی پیروز بود. شکست هم واقعیتی است که باید آن را شناخت و تحمل پذیرش آن را داشت. 4- داشتن روحیه ای با نشاط: پرداختن به بازی و ورزش اصولا باعث انبساط خاطر و شادابی می شود. به همین دلیل است که گروه زیادی از مردم عالم پس از کار و تلاش خسته کننده شغلی، ساعت فراغت خود را صرف این گونه فعالیت ها می کنند. حتی دیده شده افرادی که از موضوعی دچار تاثر و غم هستند، چنان چه با میل خود یا اصرار دیگران برای کاهش ناراحتی به ورزش بپردازند، واقعا برای دقایقی هم که شده تاثرات خود را از یاد می برند. توجیه علمی موضوع با انجام دادن تحقیقات اخیر در مورد ترشح اندروفین متعاقب پرداختن به ورزش به نظر می رسد. ترشح اندروفین هنگام ورزش باعث ایجاد نشاط و انبساط خاطر می گردد. به موجب همین بررسی ها ورزش می تواند افسردگی، تنش و خستگی روانی را کاهش دهد. 5- شکوفا شدن استعدادهای نهفته: یکی از اهداف تربیت عبارت است از رشد و شکوفایی استعدادهای کودک و دیگری روش و وسیله تحقق هدف که همان فعالیت است. بر این اساس به منظور تحقق هدف تربیت نه تنها باید شرایط و عواملی ایجاد کرد که کودک به بازی و ورزش بپردازد، بلکه باید شوق حرکت را نیز در او بیدار کرد. یکی از عوامل اصلی رشد و شکوفایی استعدادهای روانی و ذهنی کودک، حرکت است. روانشناسان معتقدند هر قدر میدان وسیعتری از نظر محیطی، تربیتی و ارتباطات روانی اجتماعی در اختیار کودک گذارده شود، به رشد بالنده استعدادهای نهفته وی کمک می کند. کودکان و نوجوانانی که فرصت می یابند در میادین ورزشی استعدادها، توانایی ها، لیاقت ها و مهارت های خود را به نمایش بگذارند و در رابطه با مشکلات آنی داخل میدان از خود ابتکار، خلاقیت و احتمالا بداعت نشان دهند، محیط و شرایط مناسب تری از نظر تربیتی پیش رو خواهند داشت، به ویژه این که این عوامل مناسب محیطی از طریق برخوردهای مثبت، تقدیرها و تشویق های والدین، اولیا و همسالان به دلیل ابراز خلاقیت ها و احراز موفقیت های فرد مورد حمایت بیشتری قرار گیرد. 6- تمایل به برون گرایی: یکی از متداول ترین طبقه بندی هایی که روانشناسان به کار می برند، دو تیپ درون گرا و برون گرا است. افراد درون گرا کسانی هستند که واکنش آن ها نسبت به موقعیت های مختلف، منفی است یا از این موقعیت ها فرار می کنند و ساکت و آرام هستند. از طرف دیگر افراد برون گرا نسبت به موقعیت ها واکنش مثبت نشان می دهند و در مقایسه با تیپ درون گرا بیشتر حرف می زنند و تماس های اجتماعی آن ها نیز زیادتر است. تحقیقات نشان داده است که افراد ورزشکار به دلیل شرکت فعال در فعالیت های اجتماعی مانند: تمرینات و مسابقات و هم چنین مقبولیت های اجتماعی که به دلیل موفقیت های ورزشی احراز می کنند، دارای شخصیتی برون گرایانه و فعال هستند. به طور مشخص تر پی برده شده که توانایی بالاتر در ارتباط با برون گرایی و توانایی کمتر با درون گرایی مرتبط بوده است. با توجه به رشد روز افزون فعالیت های بدنی و ورزشی در جامعه و گرایش کودکان و نوجوانان و جوانان به جنبش و فعالیت و ورزش، شایسته است که اقداماتی در جهت هدایت افراد جامعه بویژه دانش آموزان و دانشجویان به سوی ورزش صحیح و علمی انجام گیرد که دچار آسیب های احتمالی نشوند و از سوی دیگر بهبود کیفی و کمی در آمادگی جسمانی و حرکتی و مهارتی با استفاده از علوم ورزشی در آنان ایجاد گردد.
منبع:region16.tehran.ir
